Vandaag ontvangen wij de heer Renaud Verstraete, notaris in Brussel in de gemeente van Oudergem.
Hieronder vindt u een volledige transcriptie van het video-interview. Het gaat over een vertaling.
Ik wil het vandaag hebben over erfenissen en mijn eerste vraag is heel eenvoudig: Moet elke erfenis door een notaris beheerd worden?
Dat is absoluut niet het geval!
U moet echter weten dat een notaris in het beheren van een nalatenschap twee rollen heeft:
Aan de ene kant stelt de notaris een aangifte van nalatenschap op die ingediend moet worden bij het successiekantoor. Op die manier kan de belastingdienst successierechten innen.
De tweede taak van de notaris is het opstellen van de zogenaamde attest akte van erfopvolging. Dit is een document dat bestemd is voor de banken zodat de bankiers de banktegoeden kunnen vrijgeven zonder aansprakelijk te worden gesteld. Met dit document kunnen zij weten wie de erfgenamen zijn.
Deze twee documenten, de aangifte van nalatenschap en de akte van erfopvolging, kunnen in principe vrij door de burger worden opgemaakt. Het enige is dat het nogal technisch is, en daarom is het natuurlijk aan te raden om beroep te doen op een expert om deze documenten op te stellen. Voor de aangifte van nalatenschap raden wij aan om naar het successiekantoor te gaan. De belastingdienst kan het document vrijgegeven zolang het maar om een eenvoudige verklaring van erfrecht gaat. Als het ingewikkeld is, moet u via een notaris gaan.
Hoeveel bedragen de successierechten tegenwoordig? Ik neem aan dat we het hier over gemiddelde cijfers hebben aangezien de percentages van regio tot regio en afhankelijk van de erfgenamen zullen verschillen. Hoe kunnen wij deze bedragen zo eenvoudig mogelijk bepalen?
Successierechten worden inderdaad op basis van regio’s en op basis van de erfgenamen bepaald. Eenvoudig gezegd: de successierechten worden in schijven betaald en groeien exponentieel. Hoe meer erfgenamen u aan vermogensplanning hebt gedaan, hoe meer u aan successierechten zult betalen.
Ik ga een eenvoudig Brussels voorbeeld aanhalen. Bij een ouder-kind band beginnen successierechten aan 3 procent en lopen ze op tot 30 procent. Op de eerste schijf van 50.000 € betaal je 3%. Op de volgende schijven varieert het tarief van 3 tot 30%. Om een beter idee te krijgen: In een gewone ouder-kind relatie, voor bedragen die hoger liggen dan 250.000 euro per kind en per ouder, zitten we aan een belastingtarief van 24%. Voor bedragen boven 500.000 euro zitten we al aan 30%!
De kosten lopen nog meer op wanneer de band tussen de erfgenamen verder uit elkaar kopen. Wanneer u geld wilt schenken aan een vriend en een testament voor die persoon, dan zal het belastingtarief oplopen tot 80%.
Dit zijn duizelingwekkende cijfers!
Wij stellen vast dat de tariefpercentages zeer verschillend zijn en dat de erfgenamen daarin een grote invloed spelen. Ik heb gehoord dat het nalaten van een deel van de erfenis aan een vereniging financieel interessanter zou kunnen zijn. Over welke verenigingen gaat het? En hoe werkt deze oplossing?
Dit moet even genuanceerd worden. In de wet wordt dit duo-legaat genoemd. Hoe zit dat nou in elkaar? Het komt erop neer dat u al uw bezittingen zal nalaten aan een non-profitorganisatie of een stichting naar keuze. Deze vereniging is verantwoordelijk voor de retrocessie van een deel (40 of 45% netto) van de eventuele successierechten. Het gaat erom dat Vzw’s laag belast worden. Familieleden profiteren dus van de lage belasting op Vzw’s. Dat is het idee erachter. Het is niet voor iedereen een ideale oplossing. Het is een goed idee voor mensen die geen kinderen hebben en die geld willen nalaten aan vrienden of broers, zusters en neven of nichten, en die normaal hoog belast worden. Zo wordt het mogelijk om deze belasting, die meestal tussen 50 en 55% bedraagt, te verlagen. Op die manier zorg je ervoor dat sommige familieleden toch nog 45 tot 50% netto van de nalatenschap kunnen ontvangen.
Mijn oproep tot nuancering heeft te maken met een zeer recente wetswijziging is in het Vlaamse Gewest die op 1 juli 2021 van kracht wordt. De Vlaamse belastingdienst schept nu meer duidelijkheid over het duo-legaat: het wordt niet verboden, maar het wordt fiscaal minder aantrekkelijk. Aangezien de Brusselse en Waalse belastingdiensten vaak de Vlaamse wetten opvolgen, kan men daar dus ook dezelfde wijzigingen verwachten in de toekomst.
Het duo-legaat zal in Vlaanderen, en waarschijnlijk in Brussel en Wallonië, in de komende jaren waarschijnlijk verdwijnen als praktijk.
Eigenlijk is dit geen goed nieuws voor de verenigingen die er gebruik van maakten. Voor hen was dit een gunstig systeem.
Dit maakt deel uit van het debat. De Vlaamse belastingdienst durfde in te grijpen omwille van het feit dat dit een gevoelige kwestie is. Het is duidelijk dat het duo-legaat een belangrijke bron van inkomsten was voor een hele hoop Vzw’s. Zij gaan hier zeker bij verliezen.
Lees ook ons artikel: “Hoe betaalt u minder successierechten?”
Laten we het nu hebben over vermogensplanning. Zijn er andere manieren om een erfenis te optimaliseren? En wat zijn dan de meest voorkomende oplossingen?
Er zijn drie manieren waarop je een efficiënte vermogensplanning kan uitvoeren op vlak van erfenissen. Het is duidelijk dat het de moeite loont om aan vermogensplanning te doen om minder successierechten te betalen. Wanneer u aan vermogensplanning doet, dan neemt u vaak stappen die rechtstreekse gevolgen kunnen hebben voor uw nalatenschap. Hoe meer deze gevolge dwingend zijn voor de persoon die plant, hoe meer u zult besparen op belastingen.
Ik probeer het even uit te leggen. Men kan meestal op drie manieren te werk gaan:
- Via schenking
- Via een testament
- Via het huwelijksstelsels (of huwelijkscontracten)
Er bestaan twee soorten schenkingen. Deze zijn verschillend van streek tot streek. Maar in wezen moet er een onderscheid gemaakt worden tussen schenkingen van onroerende goederen (gebouwen, huizen, flats, grond, garages, enz.) en schenkingen van roerende goederen. Met roerend bedoelen wij alles wat niet onbeweeglijk is (zoals vastgoed). Een geldschenking is dus bijvoorbeeld een roerende schenking.
Voor schenkingen van onroerend goed geschiedt de belasting ook in schijven, maar het grote voordeel is dat u uw schenking kunt beperken of spreiden over een bepaalde periode. U kunt bijvoorbeeld 30% van een gebouw met een schenkingswaarde van 150.000 € uitgeven aan één van uw kinderen. Op dat bedrag wordt dan een belasting van 3% geheven. Als je daarna 3 jaar wacht, dan doorbreek je het progressieve karakter van de belasting op schenkingen en kan je opnieuw onroerend goederen schenken met een schijf aan het laagste tarief.
Het resultaat is dat het bedrag dat normaal aan 30% belast zou worden nu nog maar aan 3% belast wordt.
Een andere manier is via financiële roerende schenkingen. Hier hebt u twee keuzes:
- 50000 euro geven aan uw kind
- Een indirecte schenking maken. Zo kunt u 50.000 euro op de rekening van uw kind overschrijven.
Wees voorzichtig: Dit moet onder toezicht van een expert gebeuren omdat er bepaalde formaliteiten waarmee u rekening moet houden.
50.000 euro overstorten naar de rekening van uw kind, dat is volkomen legaal. Het is een gift die niet belast wordt. Zolang de schenker nog drie jaar leef, is deze schenking verworven. Er zullen geen successierechten betaald moeten worden. Als u ervoor kiest om de financiële gift niet te laten registreren en de schenker leeft nog drie jaar, dan is dit een winnende situatie. Als de schenker echter binnen de 3 jaar sterft, dan wordt dit bedrag beschouwd als een deel van de nalatenschap en zullen er successierechten betaald moeten worden.
Hier is een alternatief voorbeeld voor financiële schenkingen. Beeld u even een ernstige zieke in: Die persoon vreest dat ze binnen de drie jaar zal sterven. Wij kunnen op dat moment besluiten om onmiddellijk belasting te betalen op de schenking, die tussen ouder en kind 3% bedraagt. Op het moment dat de schenkers sterft, moet er geen nalatenschap meer gemeld worden. Je betaalt 3% die je niet zou betaald hebben als de schenker voor 3 jaar was blijven leven. Maar je bespaart ook 27 procent zijn voor wanneer dat niet het geval as geweest.
Dit is alles wat te maken heeft met schenkingen. Daarnaast hebt u het testamentgedeelte. Wat is nu het idee van een testament? Laten we het voorbeeld nemen van ouders die maar één kind hebben. Er zullen twee belastbare grondslagen zijn voor het kind bij het overlijden van een ouder. Een belastbare basis van de vader naar het kind. Een belastbare basis van de moeder op het kind. Het belastbaar gedeelte zal dus heel rap stijgen.
Als u een testament maakt waarin iets nagelaten wordt aan uw kind, maar ook dat u een deel daarvan nalaat aan uw kleinkind, dan vermenigvuldigt u het aantal erfgenamen. Wij zullen dus het aantal belastbare grondslagen vermenigvuldigen en de progressiviteit van het belastingstelsel breken. In die zin dat elk van deze erfgenamen moet kunnen profiteren van kleinere belastingschijven.
Het belastingvoordeel is dus vaak minder groot dan in het geval van een schenking. Waarom is dat? Een schenking impliceert een desinvestering. Iedereen kent het gezegde: geven is geven, maar nemen is stelen. Dit is hier echt het geval. Stel dat ik een gebouw schenk. In dat geval zal ik, zelfs als ik het vruchtgebruik van dit gebouw behoud, het niet meer kunnen verkopen zonder de toestemming van de begunstigde. Maar hoe zit het met een testament? Zolang ik daartoe in staat ben, kan ik mijn testament nog vóór mijn dood veranderen.
Dit geeft wat geruststelling. Het belastingvoordeel is wel minder groot dan in het geval van een schenking. Dit gezegd zijnde, kan het toch leiden tot een zeer goede vermogensplanning.
Er was nog een derde manier om aan vermogensplanning te doen. Dat is het huwelijkscontract. Dit is meer relevant in het geval van echtgenoten. Een vrij frequente reden om tot planning over te gaan tussen man en vrouw is dat er geen successierechten zullen worden geheven voor het aandeel in de woning die het echtpaar bewoont. Er worden dus heel vaak plannen gemaakt zodat de overlevende echtgenoot de volledige woning van het echtpaar kan erven. De kinderen krijgen dus niets wanneer de eerste ouder sterft, maar u betaalt geen successierechten, waardoor de langstlevende echtgenoot het hele bezit kan nemen en geen successierechten hoeft te betalen.
Als het eigendom niet meer volstaat, dan kunt u het verkopen en een ander eigendom kopen, ditmaal met de kinderen in vruchtgebruik en op naam van de langstlevende echtgenoot, en in blote eigendom op naam van de kinderen. Dit wordt niet belast en levert een interessant resultaat op.
Er zijn dus heel wat manieren om een erfenis te optimaliseren. U benoemt het testament als oplossing, maar moet het opstellen ervan gepland worden? Wanneer ontvangt een notariskantoor klanten die informatie vragen over de organisatie van een nalatenschap? Wat is dan de kostprijs?
Ik zou zeggen dat het voor elke vermogensplanning van essentieel belang is om professionele begeleiding te hebben. Wij notarissen zijn natuurlijk goed geplaatst om advies te geven, maar wij zijn niet de enigen. Ik denk bijvoorbeeld aan gespecialiseerde bankiers of gespecialiseerde advocaten. Al deze mensen zijn er om de mensen bij te staan. Het is niet het exclusieve voorrecht van de notaris om een testament op te maken.
U moet weten dat er verschillende soorten testamenten bestaan. Een holografisch testament is een testament dat met de hand geschreven wordt. Daarom kunnen mensen er zelf eentje aanmaken. De juridische waarde wordt niet betwist, zolang iedere persoon zijn eigen document afzonderlijk instuurt, d.w.z. dat niet twee personen voor hetzelfde document een testament laten maken. Het document moet bovendien volledig met de hand geschreven zijn, gedateerd zijn, en ondertekend zijn door de persoon die het testament opgesteld heeft. In dat geval is het opnieuw een goed idee om beroep te maken op een professional.
Als u besluit om naar een notaris te gaan, dan moet u weten dat notarissen betaald worden voor het opstellen van akten en dat hun advies gratis is. Zij raden dus aan om naar een notaris te gaan en daar uw zorgen en wensen voorleggen. De notaris zal goed advies geven. Als u daarna besluit om een testament te maken, of een andere schenkingsakte, dan betaalt u enkel de ereloon en de administratiekosten van het dossier. Wij kunnen de mensen dus alleen maar aanraden om naar hun notaris te gaan. De meeste notarissen rekenen min of meer dezelfde kosten aan. Een holografisch testament kost ongeveer 200 euro. Het omvat ook het opstellen van het testament. Een klant moet deze zelf opstellen. Hij kan in een apart kamertje zijn testament overschrijven. Deze wordt nadien in een kluis opgeslagen. Het omvat de registratie van het testament in het Centraal Register van Testamenten (CRT) om ervoor te zorgen dat het op het moment van overlijden in werking treedt.
Er bestaat dus een centraal bureau voor de registratie van testamenten?
Ja. Deze centrale wordt door de notaris geraadpleegd wanneer hij een erfenisdossier behandelt. Hij raadpleegt de centrale en ziet onmiddellijk waar een testament is.
Hartelijk dank voor deze verduidelijkingen mijnheer Renaud Verstraete. Ik dank u voor uw tijd. Dit is een boeiend onderwerp
Ik ben blij dat u mij het woord gaf. En als er dus één ding is dat men uit dit alles moet onthouden, dan is het wel dat men zich moet laten adviseren door een expert. Dit is echt belangrijk. Bedankt mijnheer Barbé en nog een fijne dag verder!
